به گزارش گروه اجتماعی مشرق، انسان به عنوان موجودی ذی شعور وقتی که در بین همنوعان خود زندگی می‌کند ناچار است که قوانینی را رعایت کند؛ از جهتی نیز دین اسلام به عنوان کامل ترین ادیان همه جنبه‌های وجودی انسان را در نظر گرفته و بهترین برنامه‌ها و اصول را در روابط بین انسانها معرفی کرده است. لذا انسانی که به دنبال بهترین اصول برای معاشرت با دیگران است بهتر است به این برنامه جامع رجوع کرده و از آن بهره گیرد.بنابراین اصولی که می‌تواند انسان را در معاشرت با دیگران کمک رساند و سعادت دنیوی و اخروی او را به همراه داشته باشد از این قرار است:
1ـ احترام به شخصیت دیگران
اگر کسی انتظار دارد كه دیگران با او محترمانه رفتار كنند، اولین قدم این است كه خودش با دیگران با احترام رفتار كند.مردم برای دوستی ورزیدن با افراد صرفاً خواهان احترام و بزرگداشت خود از سوی آنان می‌باشند.حال لازم است که این احترام هم در گفتار باشد و هم در کردار.سیره عملى رسول اکرم(ص) بدین گونه بوده: هنگامى كه برادران دینى بر آن بزرگوار وارد مىشدند، به احترامشان از جا بر مىخاست، براى آنان جا باز مىكرد و زیرانداز پهن مىنمود، گاهى عباى خود را از دوش كشیده براى دیگران مىانداخت، براى تكیهدادن ایشان بالش فراهم مىساخت و اگر برادر دینىاش از راه دور مىآمد، چند قدمى به استقبالش رفته و او را به آغوش مهر مىكشید و پیشانىاش را مىبوسید.(1)
2ـ خدمت به خلق
از نکات بسیار حساس در اخلاق اسلامی حسّ تعاون و خدمت به مردم بخصوص خدمت به مومنان و صالحان است. از مجموعه تعالیم اسلامی و سیره اولیای استفاده می‌شود كه پس از ادای فرایض، بالاترین وسیله برای تقرّب به خداوند متعال این خصلت نیكو است. اولیای خداوند همواره در خدمت مردم بودند و شخصاً در رفع حوایج آنان اقدام می‌كردند.امام کاظم(علیه السلام): اِنَّ خَواتیمَ أعمالِكُم قَضاءُ حَوائجِ إخوانِكُم والإحسانِ إلیهِمْ ما قَدَرْتُم و الاّ لَمْ یُقْبَلْ مِنْكُم عَمَلٌ(2)همانا مُهر قبول اعمال شما، برآوردن نیازهای برادرانتان و نیكی كردن به آنان در حد توانتان است و الا (اگر چنین نکنید)، هیچ عملی از شما پذیرفته نمی‌شود.امام صادق(علیه السلام): قال ا... عزّوجل: ألخَلقُ عِیالی فَأَحبُّهُمْ إِلیَّ أَلْطَفُهمْ بِهمِ وَ أَشعاهُمْ فی حَوائِجِهِمْ.(3) خدای متعال می‌فرماید: مردم خانواده من هستند، پس محبوبترین آنان نزد من كسانی هستند كه با مردم مهربان‌تر و در راه برآوردن نیازهای آنان كوشاتر باشند. رسول خدا (صلّی ا... علیه و آله و سلّم )فرمود: «دخل عبْدٌ الْجنَّهَ بِغُصْنٍ من شوكٍ كان علی طریقِ الْمسلمین فَاَماطَهُ عنهُ.»(4)بنده‌ای از بندگان خدا در اثر اینكه شاخه خاری را از سر راه مسلمین برداشت اهل بهشت شد.
3ـ معاشرت با خوبان
معاشرت با دوستان بد، انسان را از مسیر تكامل باز مىدارد.به همین دلیل مسلمان، باید دوستان خود را با صلاحدید دین خود انتخاب نماید، یعنى در خصوص اینكه با چه كسانى معاشرت نماید و با چه كسانى معاشرت ننماید، باید نظر اسلام را سوال نماید.رسول اكرم (صلى ا... علیه و آله) : اَلجَلیسُ الصّالِحُ خَیرٌ مِنَ الوَحدَةِ، و الوَحدَةُ خَیرٌ مِن جَلیسِ السّوءِ(5)همنشین خوب، از تنهایى بهتر است و تنهایى از همنشین بد بهتر است.امام صادق(علیه السلام): اَدّبَنى اَبى بِثَلاثٍ ... ونَهانى عَن ثَلاثٍ : قالَ لى : یا بُنَىَّ مَن یَصحَب صاحِبَ السّوءِ لا یَسلَم وَ مَن لا یُقَـیِّد اَلفاظَهُ یَندَم، وَ مَن یَدخُل مَداخِلَ السَّوءِ یُتَّهَم... وَ نَهانى اَن اُصاحِبَ حاسِدَ نِعمَةٍ وَ شامِتا بِمُصیبَةٍ ، اَو حامِلَ نَمیمَةٍ (6)؛پدرم مرا به سه چیز ادب آموخت و از سه چیز نهى ام فرمود. سه نكته ادب این بود كه فرمود: فرزندم! هركس با دوست بد بنشیند، سالم نمى ماند و هر كس گفتارش را كنترل نكند، پشیمان مىشود، و هر كس به جایگاه هاى بد وارد شود، مورد بدگمانى قرارمىگیرد (زیر سوال مى رود) و آن سه چیز كه مرا از آن نهى فرمود: دوستى با كسى كه چشم دیدن نعمت كسى را ندارد، و با كسى كه از مصیبت دیگران شاد مىشود و با سخنچین.
4ـ هدیه دادن به دیگران
از دستوراتی که در آموزه‌های دینی تأکید بر آن شده، هدیه دادن به دیگران است؛ البته یادآوری این مساله ضروری است که هدیه در متون دینی مفهومی وسیع تر از هدایای مادی است و شامل هدایای معنوی نیز می‌گردد. در هدیه دادن باید به کیفیّت و آثار تربیتی ـ معنوی هدیه توجّه شود و ارزش مادی و مالی آن نباید مورد توجه باشد، از همین رو مصادیق معنوی هدیه بر مصادیق مادی آن اولویّت داده شده است؛ از آنجا که در بحث هدیّه، مهمّ آثار تربیتی است؛ شایسته است که در تهیّه آن، علاقه و شوق کسانی که هدیّه برای آنان خریداری می‌شود، در نظر گرفته شود؛ تا با دیدن آن، هیجان و شور و شوق روحی در دریافت‌کنندگان هدیه ایجاد شود و موجب ایجاد صمیمیت و همدلی بین آنان گردد.پیامبر (صلى ا... علیه و آله) :لَا تَزَالُ أُمَّتِی بِخَیْرٍ مَا تَحَابُّوا وَ تَهَادَوْا وَ أَدَّوُا الْأَمَانَة(7) امّت من تا هنگامى كه یكدیگر را دوست بدارند، به یكدیگر هدیه دهند و امانتدارى كنند، در خیر و خوبى خواهند بود.پیامبر (صلى ا... علیه و آله) :تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ(8)؛به یكدیگر هدیه بدهید، زیرا كینه‌ها را از بین مى برد.
5ـ حفظ امانت دیگران
امانتداری و بازگرداندن به‌موقع و همراه با حفظ سلامت امانت، یکی از خصایل پسندیده در اسلام است. معمولاً انسان در زندگی به انسان‌های امین نیازمند می‌شود، تا مال، وسیله، راز یا مطلب مهمی را نزد آنها به امانت بسپارد. امانت گذاری ناشی از اعتماد به امانت گیرنده است. حفظ امانت دیگران، توجه‌به اعتماد آنها و احترام به احساسات پاك انسانی است.امام صادق(علیه السلام) :إنَّ ا... عَزَّوَجَلَّ لَم یَبعَث نَبیّاً إلّا بصِدقِ الحَدیثِ وَ أداءِ الأمانَةِ إلَی البَرِّ وَ الفاجِرِ.(9) خدای عزوجل هیچ پیامبری را نفرستاد، مگر با راستگویی و برگرداندن امانت به نیکوکار و یا بد کار.رسول ا... (صلّی ا... علیه و آله و سلّم) :اِن اَحبَبتُم اَن یُحِبَّکُمُ ا... وَ رَسولُهُ، فَاَدّوا اِذا ائتُمِنتُم وَ اصدُقوا اِذا حَدَّثتُم وَ اَحسِنوا جِوارَ مَن جاوَرَکُم.(10) اگر می‌خواهید خدا و پیغمبر، شما را دوست بدارند، وقتی امانتی به شما سپردند، امانتداری کنید و چون سخن گویید، راست گویید و با همسایگان خود به نیکی رفتار نمایید.امام على (علیه السلام): اَلامانَةُ تَجُرُّ الرِّزقَ،و الخیانَةُ تَجُرُّ الفَقرَ؛(11) امانتدارى روزى مى آورد و خیانت در امانت فقر.بنابراین بر هر فرد جویای حق لازم است که در برخورد با دیگران اصول معاشرت را از سیره و روش اوصیا و اولیای الهی اتخاذ کند و این بزرگواران را الگوی اخلاقی خود قرار دهد.
پی نوشتها:
1ـ بحارالانوار، ج 16، ص 235؛ وسائل الشیعه، ج 8، ص 559. 2ـ بحار الانوار، ج 75، ص 379.3ـ الكافی، ج 2، ص 199. 4ـ سفینه البحار، ج 2، ص82. 5ـ امالى(طوسى) ص535. 6ـ تحف العقول ص376. 7ـ عیون اخبار الرضا ج2 ، ص29 ، ح25. 8ـ كافى، ج5 ، ص144 ،ح 14؛من لا یحضر الفقیه ج3 ، ص299. 9ـ همان،ج2، ص104،ح1. 10ـ نهج الفصاحة، ح 554. 11ـ تحف العقول ص221.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: آرمان
1ـ احترام به شخصیت دیگران
اگر کسی انتظار دارد كه دیگران با او محترمانه رفتار كنند، اولین قدم این است كه خودش با دیگران با احترام رفتار كند.مردم برای دوستی ورزیدن با افراد صرفاً خواهان احترام و بزرگداشت خود از سوی آنان می‌باشند.حال لازم است که این احترام هم در گفتار باشد و هم در کردار.سیره عملى رسول اکرم(ص) بدین گونه بوده: هنگامى كه برادران دینى بر آن بزرگوار وارد مىشدند، به احترامشان از جا بر مىخاست، براى آنان جا باز مىكرد و زیرانداز پهن مىنمود، گاهى عباى خود را از دوش كشیده براى دیگران مىانداخت، براى تكیهدادن ایشان بالش فراهم مىساخت و اگر برادر دینىاش از راه دور مىآمد، چند قدمى به استقبالش رفته و او را به آغوش مهر مىكشید و پیشانىاش را مىبوسید.(1)
2ـ خدمت به خلق
از نکات بسیار حساس در اخلاق اسلامی حسّ تعاون و خدمت به مردم بخصوص خدمت به مومنان و صالحان است. از مجموعه تعالیم اسلامی و سیره اولیای استفاده می‌شود كه پس از ادای فرایض، بالاترین وسیله برای تقرّب به خداوند متعال این خصلت نیكو است. اولیای خداوند همواره در خدمت مردم بودند و شخصاً در رفع حوایج آنان اقدام می‌كردند.امام کاظم(علیه السلام): اِنَّ خَواتیمَ أعمالِكُم قَضاءُ حَوائجِ إخوانِكُم والإحسانِ إلیهِمْ ما قَدَرْتُم و الاّ لَمْ یُقْبَلْ مِنْكُم عَمَلٌ(2)همانا مُهر قبول اعمال شما، برآوردن نیازهای برادرانتان و نیكی كردن به آنان در حد توانتان است و الا (اگر چنین نکنید)، هیچ عملی از شما پذیرفته نمی‌شود.امام صادق(علیه السلام): قال ا... عزّوجل: ألخَلقُ عِیالی فَأَحبُّهُمْ إِلیَّ أَلْطَفُهمْ بِهمِ وَ أَشعاهُمْ فی حَوائِجِهِمْ.(3) خدای متعال می‌فرماید: مردم خانواده من هستند، پس محبوبترین آنان نزد من كسانی هستند كه با مردم مهربان‌تر و در راه برآوردن نیازهای آنان كوشاتر باشند. رسول خدا (صلّی ا... علیه و آله و سلّم )فرمود: «دخل عبْدٌ الْجنَّهَ بِغُصْنٍ من شوكٍ كان علی طریقِ الْمسلمین فَاَماطَهُ عنهُ.»(4)بنده‌ای از بندگان خدا در اثر اینكه شاخه خاری را از سر راه مسلمین برداشت اهل بهشت شد.
3ـ معاشرت با خوبان
معاشرت با دوستان بد، انسان را از مسیر تكامل باز مىدارد.به همین دلیل مسلمان، باید دوستان خود را با صلاحدید دین خود انتخاب نماید، یعنى در خصوص اینكه با چه كسانى معاشرت نماید و با چه كسانى معاشرت ننماید، باید نظر اسلام را سوال نماید.رسول اكرم (صلى ا... علیه و آله) : اَلجَلیسُ الصّالِحُ خَیرٌ مِنَ الوَحدَةِ، و الوَحدَةُ خَیرٌ مِن جَلیسِ السّوءِ(5)همنشین خوب، از تنهایى بهتر است و تنهایى از همنشین بد بهتر است.امام صادق(علیه السلام): اَدّبَنى اَبى بِثَلاثٍ ... ونَهانى عَن ثَلاثٍ : قالَ لى : یا بُنَىَّ مَن یَصحَب صاحِبَ السّوءِ لا یَسلَم وَ مَن لا یُقَـیِّد اَلفاظَهُ یَندَم، وَ مَن یَدخُل مَداخِلَ السَّوءِ یُتَّهَم... وَ نَهانى اَن اُصاحِبَ حاسِدَ نِعمَةٍ وَ شامِتا بِمُصیبَةٍ ، اَو حامِلَ نَمیمَةٍ (6)؛پدرم مرا به سه چیز ادب آموخت و از سه چیز نهى ام فرمود. سه نكته ادب این بود كه فرمود: فرزندم! هركس با دوست بد بنشیند، سالم نمى ماند و هر كس گفتارش را كنترل نكند، پشیمان مىشود، و هر كس به جایگاه هاى بد وارد شود، مورد بدگمانى قرارمىگیرد (زیر سوال مى رود) و آن سه چیز كه مرا از آن نهى فرمود: دوستى با كسى كه چشم دیدن نعمت كسى را ندارد، و با كسى كه از مصیبت دیگران شاد مىشود و با سخنچین.
4ـ هدیه دادن به دیگران
از دستوراتی که در آموزه‌های دینی تأکید بر آن شده، هدیه دادن به دیگران است؛ البته یادآوری این مساله ضروری است که هدیه در متون دینی مفهومی وسیع تر از هدایای مادی است و شامل هدایای معنوی نیز می‌گردد. در هدیه دادن باید به کیفیّت و آثار تربیتی ـ معنوی هدیه توجّه شود و ارزش مادی و مالی آن نباید مورد توجه باشد، از همین رو مصادیق معنوی هدیه بر مصادیق مادی آن اولویّت داده شده است؛ از آنجا که در بحث هدیّه، مهمّ آثار تربیتی است؛ شایسته است که در تهیّه آن، علاقه و شوق کسانی که هدیّه برای آنان خریداری می‌شود، در نظر گرفته شود؛ تا با دیدن آن، هیجان و شور و شوق روحی در دریافت‌کنندگان هدیه ایجاد شود و موجب ایجاد صمیمیت و همدلی بین آنان گردد.پیامبر (صلى ا... علیه و آله) :لَا تَزَالُ أُمَّتِی بِخَیْرٍ مَا تَحَابُّوا وَ تَهَادَوْا وَ أَدَّوُا الْأَمَانَة(7) امّت من تا هنگامى كه یكدیگر را دوست بدارند، به یكدیگر هدیه دهند و امانتدارى كنند، در خیر و خوبى خواهند بود.پیامبر (صلى ا... علیه و آله) :تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ(8)؛به یكدیگر هدیه بدهید، زیرا كینه‌ها را از بین مى برد.
5ـ حفظ امانت دیگران
امانتداری و بازگرداندن به‌موقع و همراه با حفظ سلامت امانت، یکی از خصایل پسندیده در اسلام است. معمولاً انسان در زندگی به انسان‌های امین نیازمند می‌شود، تا مال، وسیله، راز یا مطلب مهمی را نزد آنها به امانت بسپارد. امانت گذاری ناشی از اعتماد به امانت گیرنده است. حفظ امانت دیگران، توجه‌به اعتماد آنها و احترام به احساسات پاك انسانی است.امام صادق(علیه السلام) :إنَّ ا... عَزَّوَجَلَّ لَم یَبعَث نَبیّاً إلّا بصِدقِ الحَدیثِ وَ أداءِ الأمانَةِ إلَی البَرِّ وَ الفاجِرِ.(9) خدای عزوجل هیچ پیامبری را نفرستاد، مگر با راستگویی و برگرداندن امانت به نیکوکار و یا بد کار.رسول ا... (صلّی ا... علیه و آله و سلّم) :اِن اَحبَبتُم اَن یُحِبَّکُمُ ا... وَ رَسولُهُ، فَاَدّوا اِذا ائتُمِنتُم وَ اصدُقوا اِذا حَدَّثتُم وَ اَحسِنوا جِوارَ مَن جاوَرَکُم.(10) اگر می‌خواهید خدا و پیغمبر، شما را دوست بدارند، وقتی امانتی به شما سپردند، امانتداری کنید و چون سخن گویید، راست گویید و با همسایگان خود به نیکی رفتار نمایید.امام على (علیه السلام): اَلامانَةُ تَجُرُّ الرِّزقَ،و الخیانَةُ تَجُرُّ الفَقرَ؛(11) امانتدارى روزى مى آورد و خیانت در امانت فقر.بنابراین بر هر فرد جویای حق لازم است که در برخورد با دیگران اصول معاشرت را از سیره و روش اوصیا و اولیای الهی اتخاذ کند و این بزرگواران را الگوی اخلاقی خود قرار دهد.
پی نوشتها:
1ـ بحارالانوار، ج 16، ص 235؛ وسائل الشیعه، ج 8، ص 559. 2ـ بحار الانوار، ج 75، ص 379.3ـ الكافی، ج 2، ص 199. 4ـ سفینه البحار، ج 2، ص82. 5ـ امالى(طوسى) ص535. 6ـ تحف العقول ص376. 7ـ عیون اخبار الرضا ج2 ، ص29 ، ح25. 8ـ كافى، ج5 ، ص144 ،ح 14؛من لا یحضر الفقیه ج3 ، ص299. 9ـ همان،ج2، ص104،ح1. 10ـ نهج الفصاحة، ح 554. 11ـ تحف العقول ص221.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: آرمان
